کاربرد روشهای سنگ شناسی در بازنگری واحدهای لیتواستراتیگرافیکی

سازند مبارک به سن کربنیفر زیرین در دامنه تاقدیس ازوم واقع در 22 کیلومتری شمال شرق جاجرم رخنمون دارد. این سازند ظاهراً به طور همشیب روی سازند خوش ییلاق قرار گرفته و خود با یک ناهمشیبی فرسایشی توسط رسوبات تخریبی پر مین پوشیده شده است. سازند مبارک در البرز شرقی و مرکزی یک واحد نسبتاً مقاومی است و به طور جانبی به ترتیب در دره جیرود (البرز)‘ شرق ایران مرکزی‘ آذربایجان‘ ناحیه آوج و ایران مرکزی به سازندهای جیرود‘ شیشتو‘ ایلان قره‘ سینک و گچال تبدیل می شود.
در ناحیه جاجرم قاعده سازند مبارک شامل 2 متر سیلتستون است که در روی یک سیل دیابازی قرار می گیرد‘ اما از رأس لایه سیلتستون تا انتها سازند مبارک شامل سنگ آهک و دولومیت است. مطالعات سنگ شناسی با استفاده از 290 مقطع نازک میکروسکوپی با جهت یابی مشخص نشان می دهد که همین واحد سیلستونی در رأس سازند خوش ییلاقی نیز وجود دارد. در مقاله حاضر چنین گیری شده است که در زمان تزریق سیل آذرین لایه سیلستستونی مذکور به صورت یک واحد مشخص در قسمت فوقانی سازند خوش ییلاق وجود داشته است. سنگهای کربناته سازند مبارک از 4 واحد اساسی تشکیل یافته است که عبارتند از: یک واحد قاعده ای از کنکلومرای آهکی با انرژی زیاد که نشانگر پیشروی دریاست؛ یک واحد کم انرژی تحت جزری که به طرف بالا به محیط پر انرژی تبدیل می شود؛ یک واحد دولومیت استروماتولیتی؛ و بالاخره یک واحد دولومیتی برشی شده با پسودومورف بلورهای ژیپس وانیدریت. به نظر می رسد این واحدهای کربناته معادل سکانس امروزی کم عمق شونده به طرف بالا باشد. چنین مقایسه ای مؤید آن است که واحد سیلتستونی قاعده سازند مبارک جزء پیکره رسوبی سازند مبارک نمی باشد.