تشخیص اجسام آپوپتوزی در سلولهای تیمار شده با نیکل در رأس ریشه پیاز خوراکی (Allium cepa L.)

نیکل (Ni) فلزی سنگین است که تحت شرایط خاصی از خاک ، ‏فیتوتوکسیک می‌باشد. این فلز به آسانی توسط ریشة گیاهان جذب و در فضای دور سیتوپلاسم و واکوئلهای سلولی مستقر می‌شود. غلظتهای بیش ازحد نیکل می‌تواند در سلولهای ریشه باعث القای مرگ سلولی گردد. در این تحقیق از روشهای هیستوشیمیایی و سیتوشیمیایی و همچنین تکنیک TUNEL برای بررسی مورفولوژی مرگ سلولی استفاده نموده‌ایم. در ریشه‌های شاهد، مرگ برنامه‌ریزی شده در سه منطقه مشاهده می‌شود: سلولهای کلاهک، اپیدرم و سلولهای استوانة مرکزی. ویژگیهای مختص این مرگ سلولی عبارتند از: متراکم بودن هسته و سیتوپلاسم و قطعه قطعه بودنDNA. ما از روش TUNEL برای آشکارسازی انتهای 3?-OH قطعات شکسته شدة DNA استفاده نمودیم. در ریشه‌های شاهد، فقط سلولهای اپیدرم، کلاهک و استوانه مرکزی به تست TUNEL پاسخ مثبت می‌دهند که نشانة قطعه قطعه بودن DNA در این سلولهاست. در غلظتهای میانی نیکل (10-25 µg/ml) علاوه بر سلولهای کلاهک، اپیدرم و ‌استوانه مرکزی، سلولهای پوست و مریستم هم به تست TUNEL پاسخ مثبت می دهند که نشان دهندة القای مرگ سلولی توسط نیکل در این سلولهاست. مورفولوژی این نوع مرگ سلولی القا شده توسط نیکل با مورفولوژی مرگ سلولی طبیعی در ریشه، از نظر مشاهدة اجسام آپوپتوزی متفاوت است. در مرگ سلولی طبیعی که در سلولهای کلاهک، اپیدرم و استوانه مرکزی مشاهده می‌شود، اجسام آپوپتوزی وجود ندارند اما پس از القای مرگ سلولی توسط نیکل این اجسام دیده می‌شوند. سرنوشت اجسام آپوپتوزی در گیاهان هنوز مشخص نشده و تحقیقات بیشتر را می‌طلبد.