ژئوشیمی و خاستگاه زمین‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی تتماج، جنوب شرق کاشان

نویسندگان

چکیده

سنگ‌های آتشفشانی-رسوبی تتماج در جنوب شرق کاشان شامل تناوبی از گدازه‌ها (بازالت تا آندزیت) و مواد آذرآواری (انواع توف و آگلومرا) همراه با بین‌لایه‌هایی از سنگ‌های رسوبی (آهک و ماسه سنگ) هستند. سنگ‌های آهکی این مجموعه حاوی فسیل‌های دریایی کم عمق الیگوسن می‌باشند. بازالت‌های تتماج، بر اساس داده‌های ژئو‌‌‌شیمیایی عناصر اصلی و کمیاب، شباهت زیادی با گدازه‌های کالک‌آلکالن دارند. مقدار Al2O3 آنها زیاد و در عین حال عدد منیزیمی پائینی دارند. نسبت Zr/Y در این سنگ‌ها بیش از 3 است که از این لحاظ با سنگ‌های آتشفشانی قوس‌های قاره‌ای مشابه‌اند. در نمودار عناصر کمیاب نرمالیزه شده نسبت به پشته‌های میان اقیانوسی غنی‌شده (E-MORB) ، عناصر Ti(به غیر از بازالت‌ها)، P، Nb و Rb دارای آنومالی منفی هستند ولی Pb و K آنومالی مثبت نشان می‌دهد. نسبت‌ Th/Yb در محدوده بین 3/0 تا 9/1 در تغییر است در صورتی که نسبت ‏Ta/Yb نمونه‌ها از 3/2 تا 9/8 تغییر می‌کند که این شواهد از مشخصات سنگ‌های ماگمایی مناطق فرورانش می‌باشد. غنی‌شدگی این سنگ‌‌ها از عناصر با پتانسیل یونی پایین (LILE) و عناصر نادر خاکی سبک (LREE) حاکی از این است که گدازه‌ها احتمالاً از ذوب بخشی گوه گوشته‌ای که خود در اثر تماس با سیالات مشتق از پوسته اقیانوسی فرورونده، از عناصر کمیاب غنی‌شده بودند، منشأ گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها