پتروژنز توده گرانیتوئیدی کوه دم، شمال شرق اردستان

نویسندگان

چکیده

توده گرانیتوئیدی کوه دم به سن ائوسن بالایی بخشی از ماگماتیسم گسترده ارومیه-دختر در زون ایران مرکزی به شمار می‌آید. این توده از لحاظ سنگ‌‌شناسی در برگیرنده طیف وسیعی از سنگ‌های نفوذی اسیدی شامل گرانودیوریت، مونزوگرانیت، مونزونیت کوارتزدار و سنگ‌های حدواسط شامل دیوریت، دیوریت کوارتز‌دار، مونزودیوریت و مونزودیوریت کوارتزدار است. سنگ‌های حدواسط به صورت نواری منقطع در حاشیه ‌توده نفوذی و در اطراف بخش‌های اسیدی رخنمون دارند. بر اساس مطالعات صحرایی، پتروگرافی و ژئوشیمیایی، سنگ‌های توده نفوذی کوه دم در زمره گرانیتوئیدهای نوع I قرار دارند. این سنگ‌ها دارای ماهیت کالک‌آلکالن پتاسیم‌دار و از نوع متاآلومین هستند. الگوی تغییرات عناصر کمیاب نرمالایز شده به کندریت و گوشته نشان‌ دهنده غنی‌شدگی این سنگ‌ها از LREE و LILE، تهی‌شدگی آنها ازHREE و HFSE و وجود آنومالی منفیEu ،Ba ،Nb ،Ti ، Sr و P در اکثر نمونه‌ها است که این امر در کنار موقعیت نمونه‌ها بر روی نمودارهای مختلف تمایز محیط تکتونیکی، حاکی از شکل‌گیری سنگ‌های مورد مطالعه در محیطی مرتبط با فرورانش در حاشیه فعال قاره‌ای است. با توجه به ترکیب پتاسیک نمونه‌ها، فراوانی بالای La (ppm24>) و شواهدی همچون غنی شدگی سنگ‌ها از عناصر LILE و Pb در کنار آنومالی منفی HFSE و Ba به نظر می‌رسد ذوب پوسته زیرین، عامل مهمی در منشاء ماگمای سازنده گرانیتوئیدهای کوه دم به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها